События

Казанга Шүрәле килде

Күрдегезме, ишеттегезме икән, Кырлай Шүрәлесе (бу роль ТРның атказанган артис­ты Азат Зариповка бик тә килешеп торды) Казанга, Кәрим Тинчурин исемендәге театрга килеп чыкты бит әле. Моннан 104 ел элек бүрәнәгә кыстырган кулы да төзәлгән. Үзе дә акылга утырган. Алай гына да түгел, бик тә заманча яши башлаган ул. Ике көн буена өйләнергә кәләш эзләп мәш килде.

“Шүрәле – Былтыр ма­җаралары” театральләшкән концерт-тамашаның ике көн дәвам итүенең дә сере бар. Сәбәбен болай дип аң­латтылар: “Былтыр халык залга сыймады. Күп кеше, керә алмыйча, ишек төбендә боегып калды. Ничектер бик уңайсыз килеп чыкты. Тагын шундый хәл кабатланмасын дидек”.

Халыкның күп булуы арчалыларның башкалада күпләп яшәвенә генә бәйле түгел, әлбәттә. Күңел тарт­маса, мондый чараларга беркемне дә көчләп китереп булмый. 

Тукайлы туган ягым

Аңлашыла ки, быелгы очрашу тулаем бөек шагыйребез Габдулла Тукайның 130 еллык юбилеена багышланды. Арчалылар бар яктан да лаеклы каршылыйлар бу бәйрәмне. Көндәлек ирешкән уңышлар турында гына әйтүем түгел. Мәсәлән, бу төбәктән дүрт кеше Тукай бүләгенә ия булган. Менә алар: Гомәр Бәширов, Гариф Ахунов, Мөхәммәт Мәһдиев, Диас Вәлиев. Быел исә якташлары Гөлзада Сафиуллина да кандидатлар исем­легендә. Сүз уңаен­нан, җыр­чы бу чараны оештыруда да башлап йөрде. Концерт та аның башкаруында Арча гимны – “Ватанымның ал таңы син, Арча” җыры белән тәмамланды.

Театрның залы турында әйткән дә юк, бинаның һәр почмагы тамашачы белән шыгрым тулган иде. Беренче катта Арча мәдәният йор­тының халык музыка уен кораллары, Габдулла Тукай исемендәге педагогия көл­лиятенең, район сәнгать мәк­тәбенең бию ансамбль­ләре хуҗа булып алса, икенче катның фойесы “Әдәби мәйдан”га әверелде. Бу тамаша “Каурый каләм” дип аталды. Аны Тукайның туган авылы Кушлавычта 42 ел буена татар теле һәм әдә­бия­тын укыткан Фәргать Зыятов ачып җибәрде. Тыңларлык та, карарлык та әйберләр күп иде монда. Мәктәп балаларыннан алып өлкән яшь­тәге әби-бабайларга кадәр, дәртләнеп-дәртләнеп, Тукай шигырьләрен сөйләделәр, үз иҗатлары белән дә таныштыру җаен таптылар. Ә диварлар буйлап төрле күргәзмәләр тезелеп киткән. “Тукай иҗатына багышланган кул эшләре бәйгесе ел буена барды, – диде бу җәһәттән Казан арты тари­х-этнография музее­ның директор урынбасары Шә­фигулла Гарипов. – Иң яхшыларын Казан тамашачысына күрсәтергә алып килдек”. Ә бер читтә, тыйнак кына, исемнәре һәркемгә билгеле язучыларыбыз, ша­гыйрь­лә­ребез басып тора. Монда Арча төбәгеннән чыккан, бү­ген иҗат итеп ятучы язучы­ларның һәм ша­гыйрьләрнең китаплары куелган “Тукайдан илһам алып!” дигән күргәзмә әзер­ләнгән икән. Тамашачылар Мәрзия Фәй­зуллина, Равил Вәлиев, Рә­фикъ Юныс, Вакыйф Нуриев, Сания Әхмәт­җанова, Гү­зәл Әдһәм, Рөстәм Галиуллин кебек якташла­рының иҗат җимешләре белән бик кызыксынып таныштылар. Тамашачы арасында да төр­лесе бар. Мәсәлән, Орнашбаш авылында туып үскән Гөлсинә ханымның беренче килүе. “Газетадагы белдерү күземә чалынды да килергә булдым. Бик шатмын. Хәтта авылдашларымны да очраттым”, – ди. Ә ме­нә Көектән Мәүҗүдә ханым бер елны да килми калмый икән. Ул: “Те­леви­де­ние­дән рекламаны күрү белән билет алырга йөгердем. Барысы да – үз кешеләребез бит. Арчалылар куйган кон­церт­ны бер­ниндигә дә алыштырмыйм”, – дигән фикердә. 

Авылларга сәяхәт

Дөрес әйтә Мәүҗүдә ханым. Чыннан да, Арча ягы талантларга бик бай. Акча акча янына дигән кебек, аның бит җырчылары да бер-берсенә елыша. Шуңа күрә киленнәр һәм кияүләр Гүзәл Идрисова (Арча егете Илназ Баһның хәләл җе­фе­те), Лилия Муллагалиева, Артур Хафизовларның чыгыш ясавы бер дә гаҗәп булмады. Кичә башында ук бә­ләкәй Тукайга охшаган яланаяклы Айтуган Хәбиб­рах­манов “Эш беткәч, уй­нар­га ярый!” шигырен сөй­ләп җибәргәч, халык бер­мәл­гә тын калды. Тукайны зурлаган һәр балага, шул исәптән “Кәҗә белән Сарык әкия­те”ндәге сценарийда катнашучыларга да: “Балалар без­дән дә уздырып укый­лар. Болай булгач, ки­ләчәгебез бар әле”, – дигән өметләр белән Язучылар берлегенең Арча филиалы җи­тәкчесе Рифат Җамал, сәх­нә­гә чыгып, бү­ләкләр тапшырды.

Аннан Шүрәле, әйдәгез, авыллар буенча сәяхәткә чыгабыз, дип тәкъдим кертте. Ягъни тамашачы һәр җырчының туган авылына “кайтып килде”. Рабига апа Сибгатуллина артыннан – Иске Иябашка, Люция Хәсә­нова җырына ияреп – Хәсән­шәехкә. Әйтергә кирәк, бу авыл бигрәк тә бай булып чыкты: авыл хуҗалыгы министры Марат Әхмәтов, бу кичәнең инициаторы, соңгы елларда төбәкнең үсеше өчен зур тырышлык куйган район җитәкчесе Илшат Ну­риевның да туып үскән җи­ре бу. Камил Гарипов Шү­рәлегә сюрприз ясады: Кырлай авылына багышланган җыр җырлады. Ни әйтсәң дә, бу авыл – Шүрәленең дә туган җире бит. Шушмабаштагы “Кызлы йорт” пәйда булгач, нинди чибәр кызлар бу дип, “урман хайваныбыз” акылдан яза башлады. Симетбаштан Вәис Бәйрәмов Шү­рәле сүзләрен кыстыргалагач: “Минем турыда да җырладылар”, – дип күкрәк кагып йөрде.

Кыскасы, бик тә күңеле булды Шүрәленең. Якташлык җәмгыяте президенты Фә­нис Мөсәгыйтов: “Ике көн генә җитмәс, киләчәктә “Арча атналыгы” дип атарлык бәйрәм уздырырга язсын”, – дигән теләкләрен җит­кергәч, бөтенләй үсе­неп китте. Бәләкәйрәк кызларга күз сала башлады. Янәсе, алар үсеп җитәрләр, ә Шүрәле мәңге картаймый бит. Тукай үзе мәңге яшь булган кебек!

Чыганак: “Ватаным Татарстан”,   /№ 49, 09.04.2016/